Uygur Devleti
Uygur Devleti (745-840)
- Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur.
- Yerleşik hayata geçmelerinde din değiştirmelerinin etkisi büyüktür. Mani dinini benimsemişlerdir.
- Orta Asya Türk Tarihinde din değiştiren ilk Türk topluluğudur.
- Maniehizmin, hayvansal gıdalar yenmesini yasaklaması savaşçılık duygusunu zayıflatıp, Uygurların hayat anlayışında büyük değişiklikler meydana gelmesine neden olmuştur.
- Devletin kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan Türklerin şehir kuran ilk hükümdarıdır.
- İlk Türk şehri Ordubalık’dır. Merkez ilk kez Ötüken‘den Ordubalık’a taşınmıştır.
- 18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
- Cengiz Han’ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
- Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar. (Özbek ve Çağatay Türkleri)
- Çinlilerden öğrendikleri tahta harflerden yapılmış matbaa kullandılar ve pamuktan kağıt yaptılar.
- Türk tarihinde ilk mimari eserler Uygurlular tarafından yapılmıştır.
- Mani ve Buda dinine ait tapınaklar yapmışlar, bu alanda Hint ve İran sanatı etkisinde kalmışlardır.
- Kanallar açarak modern tarım yapmışlardır.
- Uygurlar siyasi başarılarından çok kültürel ve medeni faaliyetleriyle tanınırlar.
- Kırgızlar 840 yılında Uygur Devlet’ini yıktılar. Dağılan Uygur toplulukları güneye doğru hareket ederek Yeni Uygur devletlerini kurdular. Bu devletler, Kansu Uygur Devleti ve Turfan Uygurları’dır.
Yazar: İrfan KAYGISIZ
Tarih Öğretmeni
