Uygur Devleti

Uygur Devleti (745-840)

• Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur.
• Yerleşik hayata geçmelerinde din değiştirmelerinin etkisi büyüktür. Mani dinini benimsemişlerdir.
• Orta Asya Türk Tarihinde din değiştiren ilk Türk topluluğudur.
• Maniehizmin, hayvansal gıdalar yenmesini yasaklaması savaşçılık duygusunu zayıflatıp, Uygurların hayat anlayışında büyük değişiklikler meydana gelmesine neden olmuştur.
• Devletin kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan Türklerin şehir kuran ilk hükümdarıdır.
• İlk Türk şehri Ordubalık’dır. Merkez ilk kez Ötüken‘den Ordubalık’a taşınmıştır.

• 18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
• Cengiz Han’ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
• Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar. (Özbek ve Çağatay Türkleri)
• Çinlilerden öğrendikleri tahta harflerden yapılmış matbaa kullandılar ve pamuktan kağıt yaptılar.
• Türk tarihinde ilk mimari eserler Uygurlular tarafından yapılmıştır.
• Mani ve Buda dinine ait tapınaklar yapmışlar, bu alanda Hint ve İran sanatı etkisinde kalmışlardır.
• Kanallar açarak modern tarım yapmışlardır.
• Uygurlar siyasi başarılarından çok kültürel ve medeni faaliyetleriyle tanınırlar.
• Kırgızlar 840 yılında Uygur Devlet’ini yıktılar. Dağılan Uygur toplulukları güneye doğru hareket ederek Yeni Uygur devletlerini kurdular. Bu devletler, Kansu Uygur Devleti ve Turfan Uygurları’dır.

Yazar: İrfan KAYGISIZ

Tarih Öğretmeni