Orta Asya Kültürleri ve İskitler
Orta Asya Kültürleri
Orta Asya’nın En Eski Kültürleri
- Anav Kültürü (M.Ö. 4500 – M.Ö. 1000)
Orta Asya’nın en eski kültürüdür. Yerleşik hayat görülür. - Afanesyevo Kültürü (M.Ö. 3000 – M.Ö. 1700)
Türklerin en eski kültürüdür. Taş, kemik ve bakırdan yapılmış eşyalar bulundu. - Andronova Kültürü(M.Ö. 1700 – M.Ö. 1200)
Yayılma alanı en geniş kültürdür. Tunç ve altından yapılma eşyalar ilk defa bu kültürde bulunmuştur. - Karasuk Kültürü (M.Ö. 1200 – M.Ö. 700)
Orta Asya uygarlığında demir ilk defa bu kültürde işlenmiştir. - Tagar Kültürü(M.Ö. 700 – M.Ö. 100)
Orta Asya’nın en genç ve en gelişmiş kültürüdür.
İskitler (Sakalar) M.Ö. 8. yy. – M.Ö. 3. yy.
- Orta Asya ve Karadeniz’in kuzeyinde Türk kökenli bir uygarlıktır.
- En ünlü hükümdarları Alp Er Tunga’dır.
- Savaşçı bir topluluk olan İskitler Medlerle birleşerek Urartuları yıkmışlardır.
- İskit – Pers savaşları İskitlerin “Alp Er Tunga”, İranlıların “Şehname” destanlarına konu olmuştur.
- Konar – göçer bir şekilde yaşayan İskitlerin evleri çadır şeklindeki arabalarıydı.
- Altın-gümüş işçiliğinde usta olan İskitlere “Bozkırın Kuyumcuları” denilmiştir.
- Kazakistan’da Esik Kurganı‘nda bulunan “Altın Elbiseli Adam” zırhı İskitlerden kalma en önemli eserdir.
- Sanatta “Hayvan Üslubunu“ kullanmışlardır.
- Gök Tanrı dinine inanmışlar ve ölülerini mumyalamışlardır.
- İskitler atlı okçu idiler. Ok ve yay en bilinen silahları idi. Bunların yanında kısa kılıç ve mızrak da kullanmışlardır. Herodot onların aybalta da (teber) kullandığını yazmıştır. İlk zamanlarda ordularında piyadeler son derece az olmasına rağmen sonraları sayısı artmıştır.
- Silahları ile gömülmüş çok sayıda kadın kurganı bulunduğundan, İskitlerde kadınların da savaştığı, savaşçı kadınların (Amazonlar) bulunduğu bilinen bir gerçektir.
- İskitler, soydaşları olan Sarmatların istila hareketlerine karşı koyamayarak yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldılar. M.Ö. 250’ye kadar devam eden Sarmat İstilaları, İskitlerin hâkimiyet alanlarını Kırım Yarımadasına kadar küçültmüştür. Bölgedeki nüfuzu ve gücü zayıflayan İskitlere son darbe ise İskandinav bölgesinden Karadeniz’e inen Gotlar’dan gelir. Got istilalarına karşı koyamayan İskitler, siyasi birliklerini kaybederek bölge halkları arasında kayboldular.
Yazar: İrfan KAYGISIZ
Tarih Öğretmeni
