Anadolu Uygarlıkları 3: Lidyalılar
Lidyalılar
Lidyalılar, devletlerini MÖ VII. yüzyılda Anadolu’nun batısında Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede kurdular. Frig Devleti’nin yıkılmasından yararlanan Kral Giges, başkenti Sardes (Sard) olan Lidya Devleti’ni kurdu.
Son kralları Krezus döneminde en parlak zamanlarını yaşadılar. Bu dönemde Ege kıyısındaki birçok liman kentini hâkimiyetleri altına aldılar.
Lidya’nın parlamasının nedeni bölgede bulunan altın madenleriydi. Bu madenin M.Ö. 7. yüzyılın başından beri Sardes’te işletilmeye başlaması Lydia’lıları zenginleştirmiş ve güçlendirmişti. Zenginliklerini görkemli şehirler kurarak göstermişlerdir.
Lydia’nın Anadolu’daki uygarlığa katkısı daha çok ekonomi dalında olmuştur. Altın sikkeler basarak ticaretteki değiş-tokuş usulünü değer ekonomisine çevirmişlerdir. Tarihte bilinen ilk parayı kullanan uygarlık Lidyalılardır.
Lidya tarihinin bazı dönemlerinde Frigler’i de yıkan Kimmerlerin saldırısına uğradı ve Sardes kenti Kimmerlerle birlikte yine göçebe bir topluluk olan Trerler tarafından da yağmalandı. Ayrıca Medler ve Perslerle de çeşitli kez savaşlar yapmışlardır.
M.Ö. 28 Mayıs 585 günü Medlerle yapılan savaş sırasında güneş tutulması meydana gelmiş ve savaş böylece sona ermiştir.
Dini Yapıları
Lidyalılar çok tanrılı dinlere inanırlardı. Frigyalıların bereket tanrıçası Kibele’yi en büyük tanrı olarak kabul ederlerdi. Yine Zeus ve Apollon gibi Yunan tanrılarına da taptılar.
Lidya soyluları ölülerini, Friglerdeki gibi tümülüslere gömüyorlardı. Bu tümülüsler Sardes’in kuzeyinde Marmara Gölü kıyısında yer alırlar. Bunlardan 355 m. çapında ve 61 m. yüksekliğindeki tümülüs, Anadolu’daki en yüksek yığma mezar örneğidir.
Ekonomik Yapıları
Lidyalıların ekonomisi kara ticaretine dayalıydı. Ticarete son derece önem veren Lidyalılar, başkent Sardes’ten başlayıp Ninova’ya (Asur‘un başkenti) kadar uzanan tarihî Kral Yolu’nu yaptılar. Lidya uygarlığı Kral Yolu sayesinde ekonomi, bilim, sanat, kültür ve ticaret alanında önemli ilerlemeler kaydetti.
Yine tarihte ilk kez madenî parayı basıp kullanarak ticaretteki takas usulüne son verdiler.
Kültür
Lidyalılar, Fenike alfabesi kullandılar. Dokumacılık ve madencilik sanatında ilerlediler. Altın işlemeciliğinde geliştiler.
Yıkılışı
Lidya devletine son veren Pers kralı Kyros olmuştur. Lidyalılar, Anadolu uygarlıklarından farklı olarak ordularını paralı askerlerden oluşturdular.
Ancak paralı askerlerde vatan ve millet ruhu olmadığından savaşlarda pek başarılı olamadılar.
Yazar: İrfan KAYGISIZ
Tarih Öğretmeni
